هنر مقدس

هنر مقدس اصطلاحی واسه ی توصیف کردن هنرها و آثاری است که حقایق الهی و مفاهیم روحانی را با وساطت الگوهای رمزي غالبا کلی و ثابت بیان می کنند. بنابراین، هنر مقدس ماهیتا غیرشخصی است، و صور و نظام ساختاری آن – حتی اگر از طبیعت برگرفته شده باشند – به جهان مینوی و روح کلی اشارت دارند. اغلب آثار هنر هندو، هنر بودایی، هنر اسلامی، و هنر مسیحی قرون وسطی از مصادیق بارز هنر مقدس‌اند. تیتوس بورکهارت (1908-1984 م.) ویژگی دیگری نیز برای هنر مقدس قائل است و آن این است که برای آنکه بتوان هنری را مقدس نامید کافی نیست که موضوع هنر از حقیقتی روحانی نشئت گرفته باشد، بلکه باید زبان صوری آن هنر نیز بر وجود همان منبع گواهی دهد. بورکهارت در این کتاب به چند مبحث خاص در هنر مقدس نیز پرداخته است: تکوین معبد هندو، شمایل نگاری درگاه شکوهمند کلیسای رومی وار، مبانی هنر اسلامی، تمثال بودا، منظره در هنر خاور دور، و انحطاط و احیای هنر مسیحی. فلسفه هنر، علم زیبایی شناسی، یکی از مهم ترین دستاوردهای علمی، فلسفی در دوان معاصر باعث شده است، تمامی اندیشمندان موافق و مخالف مدرنیته، عکس العمل خود را نسبت به سبک ها و سنت های هنری نشان دهند. بوکهارت با نوشتن کتاب هنر مقدس، نظام های فکری و فلسفی بزرگان سه گانه (رنه گنون، فریت شووان، کومارا سوامی) را در زمینه هنر بسط داد و تفسیرهای روشنی از یافته های آن ها ارائه داد. بورکهارت، هنری را مقدس می داند که صورت های قدسی داشته باشد. او در مقدمه کتاب، بین هنر دینی و هنر قدسی، فرق می گذارد، اولی را هنری می داند که صرفاً موضوعش مسائل دینی و مذهبی باشد، ولی صورتش می تواند از صورت های هنری غیر دینی هم باشد. بورکهارت کتاب هنر مقدس را در شش بخش همراه با مقدمه تنظیم کرده است، که مقدمه ی کتاب به کلیات هنر مقدس و زمینه ها و اهداف آن می پردازد. مولف در بخش اول “تکوین معبد هندو”، مباحثی را که از متون دینی به دست آورده را مطرح می کند در بخش دوم “آن در منم” ملاحظاتی درباره شمایل نگاری درگاه شکوهمند کلیسای رومی وار، به بررسی شمایل نگاری های کلیسا- شمایل حضرت عیسی می پردازد . در بخش سوم نیز به “مبانی هنر اسلامی” پرداخته می شود. به این معنا که در درجه اول آفریدگار هستی خود هنرمند (مصور) است و هنر الهی، تجلی وحدت در جمال و جلال است و از این طریق هنر ارتباط تنگاتنگی با حکمت دینی دارد. در بخش چهارم “تمثال بودا ” به چگونگی وابستگی هنر بودا، به تمثال گل لوطوس می پردازد. در بخش پنجم “منظره در هنر خاور دور” به اوضاع نقش نگاری و نقاشی چینیان می پردازد و نفوذ رمز و راز آیین تائو در هنر چینی را مورد بررسی قرار می دهد. در بخش ششم” انحطاط و احیاء هنر مسیحی ” به سیر تاریخی و تطوری، هنر مسیحیت می پردازد و نقاط فراز و فرود این هنر را تبیین می نماید.