سرقان ادبی

کتاب سرقان ادبی اثر محمود فضیلت

حرف های ربایی و گونه های آن،نقد منابع و مالکیت معنوی در كل هنگامی نوشته های ادبی را بررسی می كنیم، متوجه می شویم كه هیچ اثری تماما مربوط به یك شاعر یا نویسنده نیست، بلكه علاوه بر این كه سبك خودش را دارد، خواه ناخواه از شاعران یا نویسندگان قبل یا معاصر خود هم بهره می برد. این موضوع را در دوره های مختلف از جمله پیش از اسلام و بعد از اسلام بررسی شده. به عنوان نمونه می شود به مولوی اشاره كرد كه در مقاطعی از كلیله و دمنه اقتباس كرده است. كلیله و دمنه هم در مقاطعی از پنجه تنتره به زبان سانسكریت بهره می برد. معمولا كلمه سرقت بار منفی دارد، ولی در عنوان كتاب «سرقات ادبي» كلمه (سرقات) اصطلاح و به تعبیری یك ترم است كه هم شامل بار منفی اقتباس می شود و هم بار مثبت دارد. یعنی در جاهایی شاعر یا نویسنده الگو گرفته است و كارش منفی نیست، بلكه در اثر قبلی دخل و تصرف كرده و به رغم استفاده از آن اثر، یك اثر جدید خلق كرده است كه می توان گفت سبك جدیدی دارد و متعلق به خودش است. نمونه بارز این موضوع، حافظ شیرازی است كه از اغلب شاعران قبل از خودش اقتباس كرده است، ولی دخل و تصرف مثبتی انجام داده و هیچ كس هم حافظ را یك شاعر سارق از نوع منفی نمی داند.