آیین و اندیشه در دام خودکامگی

کتاب آیین و اندیشه در دام خودکامگی عمدتا در صدد تشریح و بیان کردن اندیشه سیاسی مسلمانان طی حدود دوازده قرن است، اما تنظیم مطالب حول یک نظریه است که دست کم به صورتی که در این کتاب آمده است در جای دیگر ندیده ام و آن نظر این است که: بعد از دوران خلافت راشده، آنچه بر جهان سیاست مسلمانان حاکم شده چیزی جز تغلب یعنی بدترین صورت سیاست نزد همه فیلسوفان مسلمان وغیرمسلمان نبود. هرچند که در عمل، تغلب صورت سیاست غالب در همه زمان ها و مکان های تاریخ و جغرافیای بشری بوده است و هم امروز نیز دست کم آنچه بر حیات بین المللی حاکم است به تسامح می توان آن را در صورتی از تغلب مذموم دانست. به نظر این نویسنده عله العلل امتناع اندیشه سیاسی در جهان اسلام پس از فارابی و نیز غلبه گونه ای صوفیگری بر ذهن و ادب بسیاری از مسلمانان چیزی جز قدرت سیاسی متکی بر درفش و دینار و دروغ نبوده است . گرفتار آمدن «ایمان و اندیشه در دام خودکامگی» منشا بسیار یاز خسارت ها و فلاکت های مسملانان شده است که کتاب آسمانی اش بیش از هر چیز بر خردورزی و اندیشه گری و ایمان مبتنی بر آن تاکید کرده است و هرگونه سلطه را جز از سوی خدای حکیم و علیم و مدبر و جمیل و رحمن و رحیم از مصادیق بارز شرک و انحطاط به حساب آورده است.» –