رباعیات خیام

کتاب رباعیات خیام

رباعیات خیام اسم نمونه اشعاری غیاث‌الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خیام نیشابوری معروف به خیام در قالب شعری رباعی هستند که در سده‌های پنجم و ششم هجری به زبان فارسی سروده شده‌اند و عمدتاً بیانگر دیدگاه‌های فلسفی او می‌باشند.این ترانه‌ها در زمان حیات خیام به واسطهٔ تعصب مردم مخفی بوده و تدوین نشده و تنها بین یکدسته از دوستان همرنگ و صمیمی او شهرت داشته و یا در حاشیهٔ جنگ‌ها و کتب اشخاصی بطور قلم‌انداز چند رباعی از او ضبط شده، و پس از مرگش منتشر گردیده‌است، به همین خاطر در تعداد این رباعی‌ها و نیز حقیقی یا جعلی بودن بعضی از آن‌ها اختلاف نظر وجود دارد.[۲] خیام زندگی‌اش را به‌عنوان ریاضی‌دان و فیلسوفی شهیر سپری کرد، این در حالی بود که معاصرانش از رباعیاتی که امروزه مایهٔ شهرت و افتخار او هستند بی‌خبر بودند.[۳] شهرت خیام به‌عنوان شاعر در غرب، مرهون به ادوارد فیتزجرالد انگلیسی‌است که با ترجمهٔ شاعرانهٔ رباعیات وی به انگلیسی، خیام را به جهانیان شناساند. با این حال در مجموعهٔ خود اشعاری از خیام آورده‌است که به گفتهٔ صادق هدایت نسبت همهٔ آنها به خیام جایز نیست.[۴] در چند قرن اخیر و خصوصاً پس از ترجمهٔ ادوارد فیتزجرالد، این رباعیات بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند و به بسیاری از زبان‌های زنده و غیرزندهٔ دنیا از قبیل زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، اردو، عربی، ایتالیایی، ترکی و روسی ترجمه شده و تصحیحات فروانی در آن‌ها صورت گرفته‌است.