فرهنگ نمایش های سنتی و آئینی ایران

کتاب فرهنگ نمایش های سنتی و آئینی ایران اثر مریم نعمت طاووسی

در اینجا آمده است که ایران از زاویه‌ی میراث معنوی خیلی غنی است و از جمله میراث معنوی کشورمان، می‌توان به نمایش‌های آیینی و سنتی اشاره کرد. برخی از این نمایش‌ها، نمایش‌های شادی‌آور و نشاط‌بخش هستند که در جشن‌های مربوط به زندگی شبانی و کشاورزی، از دیرباز تا کنون برگزار می‌شدند و می‌شوند و برخی نیز نمایش‌هایی هستند که در حالات غم و اندوه و سوگواری به اجرا در می‌آمدند و کماکان نیز اجرا می‌شوند. در هر صورت، در هر یک از این نمایش‌ها، نشانه‌هایی از اعتقادات و باورهای مردم، اسطوره‌ها و آیین‌های مربوط به دفع شر و بلا و بیماری و اهدای فدیه و قربانی دیده می‌شود که ما امروز از آن‌ها به عنوان میراث معنوی و میراث شفاهی فرهنگ ایرانی نام می‌بریم. از نمایش‌های نشاط آور می‌توان به تخت حوضی و سیاه بازی و بقال بازی و کچلک بازی اشاره کرد. آیین‌های نمایشی مربوط به نوروز هم در این زمره‌اند. از نقالی می‌توان به عنوان نمایش‌های رزمی و حماسی نام برد. تعزیه یکی دیگر از انواع نمایش‌هاست که در گروه نمایش‌های مذهبی جای می‌گیرد و مربوط به زمان سوگواری است و خود به تنهایی از عناصر نمایشی فراوانی برخوردار است. در رابطه با نمایش‌های عروسکی هم سخن بسیار است. قبل از هر چیز بد نیست بدانیم کشور ژاپن سه میراث معنوی جهانی در فهرست یونسکو به ثبت رسانده که هر سه مربوط به تئاتر و یکی از آن‌ها تئاترعروسکی است. ایتالیا هم تئاتر عروسکی «سیسیلی» خود را به عنوان میراث معنوی جهانی به ثبت رسانده است. از طرفی نمایش‌های عروسکی در ایران دارای پیشینه قابل توجهی هستند. چنان‌که «بهرام بیضایی» در کتاب «نمایش در ایران» می‌نویسد: “از قدیم برای نمایش‌های عروسکی در زبان فارسی چند اصطلاح و جود داشته که «خیال» و «خیال بازی» و «شب بازی» و «پرده بازی» و «لعبت بازی» از آن دسته‌اند. آيين و سنن هر قوم و ملتي پايه و اساس فرهنگ آن و ريشه زاينده و ماناي فرهنگ، هنر و تمدن آن كيان است. جلوه هاي آييني و سنتي نمايش كشورمان همواره جلوه و جلال شكوهمندي بر تارك فرهنگ و هنر ايران بوده است. بي گمان حفظ، تكريم و ترويج اين سرمايه گرانسنگ فرهنگي، همتي بلند و تواني بسيار مي طلبد…