نیچه و آری گویی تراژیک به زندگی

کتاب نیچه و آری گویی تراژیک به زندگی اثر حمیدرضا محبوبی آرانی

«فیلسوف مشهور و نامدار فردريش ويلهلم نيچه» از جمله متفكراني است كه با بررسي زندگي‌اش مي‌توان با افكار او آشنا شد. ۱۵ اكتبر سال ۱۸۴۴ مقارن با روز تولد فردريش ويلهلم چهارم، پادشاه وقت پروس بود «نيچه»درباره اين تقارن مي‌نويسد: «اين مقارنت به هر حال به نفع من بود؛ زيرا در سراسر ايام كودكي، روز تولد من با جشني عمومي همراه بود.» در پنج سالگي پدرش را بر اثر شكستگي جمجمه از دست مي‌دهد و به همراه مادر، خواهر، مادربزرگ و دو عمه‌اش زندگي را ادامه مي‌دهد. اين محيط زنانه تاثير عميقي بر «نيچه» گذاشت. «نيچه» زبان و معارف لاتين را آكادميك تجربه كرد و تحت تاثير آشنايي با «ريچارد واگنر»، موزيسين بزرگ زمان خود نگاه ويژه‌اي به هنر داشت. كتاب «زايش تراژدي از روح موسيقي» تحت‌تاثير همين رابطه نوشته شد. «انساني زيادي انساني»، «چنين گفت زرتشت»، «فراسوي نيك و بد»، «تبارشناسي اخلاق» و «اراده معطوف به قدرت» از ديگر آثار «نيچه» به شمار مي‌رود. فلسفه «نيچه» كه از نظر شارحان او سيستماتيك نيست در محورهاي ارزيابي همه ارزش‌ها، ابر انسان، اراده معطوف به قدرت، بازگشت جاودان، هنر و زيبايي‌شناسي قابل بررسي است. فلسفه‌اي كه ستيز با انديشه‌هاي افلاطوني و سقراطي است. ارزيابي همه ارزش‌ها: «نيچه» معتقد است همه ارزش‌ها بار ديگر بايد مورد ارزيابي قرار گيرند، چرا كه زاييده متافيزيك غربي هستند و نهيليسم را در دل خود دارند. با بازنگري اين ارزش‌ها تعدادي كنار مي‌روند و ارزش‌هاي جديد جاي آن را مي‌گيرند. نيچه با بازنگري ارزش‌هاي يونان باستان آغاز مي‌كند. نگاه يوناني‌ها به زندگي با وجود تمام مصايب و رنج‌هايش آري‌گويانه به زندگي بود. نگاه آنها در دوران تراژيك يونان ديونوسوسي (خداي حيات و شادمان و طرب) بود اما با انديشه‌هاي سقراط و افلاطون تراژدي‌ها آميخته از حضور ديونوسوس و آپولون (خدايگان نظم) مي‌شود از نظر «نيچه» سقراط خداي ديونوسوس را حذف و چارچوب آپولوني را حفظ مي‌كند پس ارزش‌هاي كاملا عقلاني و نه گفتن به لذايذ و لذت‌هاي جسماني و نفساني است. در مسيحيت از نظر «نيچه» اين نوع نگاه به اوج خود مي‌رسد��” در قرون وسطي هرگونه لذت ممنوع بود. مسيحيت، دشمن اصلي «نيچه» بود. اين فيلسوف معتقد است ارزش‌هاي مسيحي، خودش را به شكل ديگري نشان داد و نتوانست بر مقاصد يك غلبه كند. در فلسفه «نيچه» نهيليسم، قطعه‌اي است كه در آن خبر از مرگ مابعدالطبيعه مي‌دهد. حالا ارزش‌ها يك پشتوانه داشت كه با مرگش، ارزش‌ها بي‌معنا شد. چنين فضايي، فضاي تعليق است كه همان نهيليسم ناميده مي‌شود كه به دو دسته منفعل (وضعيت تاريخي) و فعال (تخريب ارزش‌ها و پايه‌گذاري ارزش جديد) تقسيم مي‌شود.