عوالم خیال

کتاب عوالم خیال اثر ویلیام چیتیک ترجمه قاسم کاکائی

ابن عربي و مسئله اختلاف اديان ویلیام چیتیک ، اندیشمند امریکایی ، مدت زیادی از عمر خود را صرف پژوهش درباره ابن عربی و دیدگاه های او کرده است. وی که سال 1974 درجه دکترای خود را در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران اخذ کرد، 12 سال در ایران اقامت داشت و از محضر استادانی چون جلال الدین همایی ، بدیع الزمان فروزانفر، سیدحسین نصر، ایزوتسو، هانری کربن و سیدجلال الدین آشتیانی استفاده کرد. چیتیک برخلاف ایزوتسو و برخلاف بسیاری از استادان عرفان پژوه داخل کشور که در ابن عربی پژوهی ، بیشتر بر کتاب فصوص الحکم که چکیده تعالیم ابن عربی است توجه کردند، این شجاعت را داشته است که به سراغ شاهکار دیگر ابن عربی در عرفان یعنی کتاب بسیار مبسوط و عمیق «فتوحات مکیه» برود و از طریق این کتاب به خوانش شیخ اکبر بپردازد. ازجمله امتیازهای چیتیک نسبت به برخی ابن عربی پژوهان سنتی این است که او با مسائل امروز دنیا بیشتر آشناست و این مسائل را در مقابل ابن عربی طرح می کند و از او پاسخ می خواهد. چیتیک در کتاب عوالم خیال ضمن بحثی تحلیلی ، دیدگاه ابن عربی را نسبت به اختلاف ادیان از یک سو و تقید بی چون و چرای ابن عربی را نسبت به شریعت مطهر اسلام ، از سوی دیگر استادانه بیان می کند و چگونگی سازگاری این دیدگاه را با نظریه اساسی ابن عربی یعنی وحدت وجود می نمایاند. چیتیک با پرداختن به بحث خیال از دیدگاه ابن عربی ، زمینه ای فراهم می آورد که بتوان بسیاری از پرسش های مربوط به تجربه دینی را، آن هم با استناد به دیدگاه های عارفی بزرگ چون ابن عربی پاسخ گفت . کتاب عوالم خیال باوجود اختصار، یک دوره تقریبا کامل و تحلیلی از جهان بینی ابن عربی را در بر دارد، یعنی یک دوره اصول دین را از دیدگاه عرفان ابن عربی ارائه می کند که شامل توحید (وحدت وجود)، نبوت (انسان کامل) و معاد است ، چیتیک در این کتاب همچنین به برخی انتقادها و کج فهمی هایی که متوجه کتاب «ترجمان الاشواق» ابن عربی شده است ، می پردازد. کتاب حاوی 3 بخش است: بخش اول کمال انسان نام دارد. در این بخش مباحثی چون وحدت وجود، اسمائ الله و کمال انسان ، تنزیه و تشبیه ، عالم صغیر، عالم کبیر، انسان کامل ، هدف خلقت ، اخلاق و اباحی گرایی ، مکارم اخلاق ، رذایل اخلاقی ، معرفت نفس و فطرت انسان ، مطلق بودن وجود، ادراک خیالی ، معرفت نفس ، مقام نامعلوم ، فنا و بقا و انسان شدن مطرح شده است.