ایران و مسئله ایران

کتاب ایران و مسئله ایران اثر لرد کرزن

کتاب ایران و مسئله ایران اثر جرج.ن.کرزن ترجمه علی جواهر کلام

حاوی یادداشت های لرد کرزن از سفر به ایران ميباشد لرد جورج ناتانیل کرزن (Curzon. G.N.)، از سياستمداران و رجال مشهور بيست و پنج سال اول قرن بيستم در بريتانيا، ايران‌شناس انگليسي در سال 1859در «بي شاير» انگلستان متولد شد. پدرش از اسقفهاي نامدار بود. وي دوران كودكي­اش را زير نظر دايه­اي سخت­گير و آموزگاري بسيار منضبط طي كرد و به همين علت از آغاز زندگي به رعايت انضباط و انجام تكاليف و قيود اخلاقي خو گرفت در مدرسه ابتدايي، نبوغ ذاتي خود را نشان داد و به جوايز لياقت بسياري دست يافت و در نامه‌نگاري و مقاله‌نويسي متبحر گرديد. لرد كرزن يك سال پس از پايان جنگ جهاني اول (1919) در زمان وزارتش در امور خارجه سياستي را اجرا كرد كه بر اثر آن نزد ايرانيان منفور شد. در آن تاريخ به اشاره او ميان «وثوق‌الدوله» نخست‌وزير ايران و «سر پرسي كاكس» نماينده دولت بريتانيا پيماني به امضا رسيد كه مقامات انگليسي را ناظر بر سازمانهاي ارتشي و دارايي ايران مي­كرد. مسلماً انگيزه عقد چنين پيماني ترس كرزن از ناحيه روسها و تدبيرش براي ايجاد موانعي بر سر راه توسعه‌طلبي رژيم جديد شوروي و تحكيم سلطه انگلستان بر ايران بود. او طي يادداشتي در خصوص قرارداد مذكور چنين نوشت: «غرض … آن نيست كه ما اختيار ايران را به دست گرفته يا خواهيم گرفت، بلكه مقصود آن است كه حكومت ايران دريابد كه ما تنها قدرت بزرگ در همسايگي آن هستيم كه به سرنوشت ايران سخت علاقه منديم، مي­توانيم و مايليم… ايران را در احياي ثروتهايش ياري كنيم.» «وي با رضامندي آن را شاهكاري ديپلماتيك به شمار مي­آورد و اينگونه مي‌نويسد: «پيروزي بزرگي است و من به تنهايي آن را به انجام رسانده­ام».