سفر دانه به گل

کتاب سفر دانه به گل نوشته مریم عامل قاجار

سير تحول جايگاه زن در نثر دوره قاجار ۱۲۱۰ تا ۱۳۴۰ ه.ق همانطور که از عنوان کتاب مشخص است نویسنده به بررسی جایگاه و حضور زن در کتب ادبي در دوره قاجاره و ریشه‌هاي حضور زن در نثر معاصر مي‌پردازد. سپس به خواسته‌ها و مطالبات زنان یا وضعیت آنان در نثر مردان پرداخته و مسیر این تحول را بررسي مي‌کند. دکتر مریم عاملي رضايي در خصوص اهمیت موضوع مي‌نویسد: «شناخت چالشها و موانع پیش روی زنان و چگونگي مقابله با این چالشها که برای نخستین بار جریان جدیدي را در آثار منثور این دوره به وجود آورد براي درک تجربه ادبي که در این دوره شکل گرفت ضروري است. بررسي جایگاه زن در نثر دوره قاجار در شناسایي حلقه مفقوده میان ادبیات سنتي و ادبیات عصر جدید در انعکاس جایگاه زن در نثر حائز اهمیت است، زیر از سالهای 1300 شمسي به بعد شاهد حضور زن چه به عنوان موضوع اثر و چه به عنوان نویسنده در نثر داستاني هستیم». تاریخ دوره قاجار در فصل‌بنديهاي کتاب به سه دوره تقسیم شده و هر کدام از سرفصلها دارای زیر مجموعه‌هایي هستند که با موشکافي به مسائل آن زمان پرداخته‌اند. فصل اول به جایگاه زن در نثر دوره اول قاجار شامل سالهای 1210- 1264ق پرداخته و برخی از موارد مورد بحث در این فصل عبارتند از: اصل و نسب قاجاریه، اوضاع عمومي زنان در ابتداي دوره قاجار، جایگاه زنان در سفرنامه‌ها که خود این بحث جالب به دو بخش تقسیم مي‌شود که عبارتند از: زنان فرنگي در سفرنامه‌هاي ایرانيان و زنان ایراني در سفرنامه‌هاي فرنگي. دوره دوم به جایگاه زن در نثر دوره ناصري 1264- 1313 ق می‌پردازد و مباحث این فصل عبارتند از: اوضاع حرم‌خانه و زنان درباري، جایگاه زن در نثر مردان، جایگاه زن در نثر زنان ، سفرنامه‌ها و … . فصل سوم جايگاه زن در نثر دوره مشروطه 1313-1340ق دوره سوم به نثر دوره مشروطه پرداخته است و این فصل مفصل‌ترين فصل کتاب است که شامل مباحث مهمی مانند: اوضاع عمومي زنان در دوره مشروطه و زمینه‌هاي حضور آنان در اجتماع، نقش ادبیات طنز در بیان مسائل زنان، و معرفي نشریات زنان و …. پرداخته است. بخش ضمائم شامل چند مکتوب از زنان درباري، بخشي از معايب الرجال بي بي خانم استرآبادي، تأدیب‌الاطفال و تلگرافات زنان و … است و در قسمت تصاویر، تصاویر زنان در نشریاتي چون شکوفه، ملانصرالدین موجود است.