آثار شهرهای باستانی

کتاب آثار شهرهای باستانی اثر احمد اقتداری

کتاب های احمد اقتداری و آثار باستانی ایران

در این کتاب که ذکر شده جزيره قشم در ايران قبل از اسلام «برخت» و «ابركافان» (ابركاوان) نام داشته است و حتي اسم برخت تا اوايل استيلاي پرتغالي‌ها متداول بوده است. اسم ديگر اين جزيره به مناسبت زماني طولاني‌اش در قرون اول اسلامي «طويله» بوده است. اسامي قديمي اين جزيره با گذشت زمان فراموش شده است. در دوران بعد گاهي به مناسبت بندر لافت كه در شمال جزيره قرار دارد «جزيره لافت» و گاهي هم به اسم بندر قشم، «جزيره قشم» خوانده شده است. بناي «مسجد برخ» را كه در آبادي كوسه واقع شده است به احتمال زياد به دوران خليفه دوم نسبت مي‌دهند. اي‌بسا محل اين مسجد سابقا آتشكده بوده است. به استناد مندرجات صفحه 761 كتاب آثار شهرهاي باستاني سواحل جزاير خليج‌فارس، تاليف احمد اقتداري، در زمان حمله مغول گروهي از مردم به سرپرستي شخصي به نام توران به اين جزيره آمدند. وي خود را توران‌شاه ناميد و در آبادي توريان سكنا گزيد. اين جزيره از قرن 17 تا 19 ميلادي بارها ميان پرتغالي‌ها، انگليس‌ها، ايراني‌ها و عرب‌ها دست به دست مي‌گشته است. انگليس‌ها در قرن نوزدهم ميلادي چندين پايگاه دريايي در بنادر قشم و باسعيدو بنا كردند ليكن، به علت گرماي شديد تابستان، آنها متروك شدند. آثار تاريخي به جا مانده در قشم عبارتند از: قلعه قشم كه يادگار دوران تسلط پرتغالي‌ها است، آثار شهر لافت، آثار سدهاي آب‌رساني و منابع ذخيره در جزيره، آثار قريه توريان و زيارتگاه بي‌بي مريم. نام جزيره قشم را «كشم» هم ضبط كرده‌اند.