ورشکستگی و تصفیه

در کتاب جالب وَرشِکَستِگی حالت یک تاجر یا شرکتی تجاری گفته شده است که از پرداخت بدهی‌های خود ناتوان شده و نمی‌تواند تعهدات خودرا عملی کند. در اصطلاح به این چنین افراد ورشکسته، معسر و یا مفلس می‌گویند. ورشکستگی و مقررات آن تنها دربرگیرنده�” بازرگانان می‌شود و چنانچه اشخاص عادی قادر به پرداخت بدهی خود نباشند اصطلاحاً به آنان «معسر» گفته می‌شود. شرکت‌های تجارتی چون بازرگان شناخته می‌شوند، مشمول مقررات ورشکستگی می‌شوند ولی شریکان و مدیران آن‌ها چون تاجر نیستند مشمول این مقررات نخواهند شد. برای تقسیم دارایی‌های ورشکسته، بستانکاران نسبت به هم حق تقدمی ندارد ولی در حالت معسر، هر بستانکاری که زودتر اقدام نماید به نتیجه خواهد رسید. ورشکستگی باید به موجب حکم دادگاه اعلام شود و تا زمانی که دادگاه حکم ورشکستگی را صادر نکرده، ورشکستگی تاجر ثابت نمی‌شود. دادگاه عمومی محل اقامت تاجر صلاحیت رسیدگی به این موضوع را دارد. اعلام ورشکستگی بر حسب تقاضای یک یا چند نفر از طلبکاران یا به تقاضای دادستان و یا حتی اظهار خود تاجر صورت می‌گیرد. …مبحث ورشكستگي و تصفيه امور ورشكسته در حقوق تجارت ايران از مباحثي است كه به آن توجه چنداني نشده است، برخلاف مبحث اسناد تجاري كه عمده كتب و جزوات معتبر استادان به آن اختصاص يافته است. اين بي مهري ظاهراً از اين فكر ناشي مي شود كه گويا بحث ورشكستگي فاقد آن كاربرد عملي است كه در مورد اسناد يا شركت هاي تجاري صدق مي كند. در واقع عدم توجه به مقررات ورشكستگي و عدم موفقيت مقررات راجع به آن، با وجد تغيير مقررات تصفيه در سال 1318 به دليل بي اعتمادي مراجعان به نحوه قضاوت و رسيدگي به اين امر در دادگاه و نيز طريق تصفيه امور ورشكسته است.